SELFPUBLIKASIE – hoe nou gemaak? Jy tik die laaste woorde: Die einde. Jou manuskrip staar na jou en jy blaas jou laaste asem uit – nie letterlik nie, net figuurlik – ’n slaag van verligting. Jy het maande voor jou skootrekenaar deurgebring en soms weens ondervoeding, weggekwyn. Jou dae was gevul met kafeïenwalms en vitamienpille, jy was gebombardeer met skeisake en die kinders het gedreig om weeshuis toe te trek. Noudat alles voltooi is, ontwaak jy uit hierdie manuskrip-wêreld en jy besef dat jy iewers ’n publiseerder moet vind. Wat nou gemaak? Jy kan een van drie hoofroetes volg:
  1. Die tradisionele publikasie
Hierdie proses behels dat jy jou manuskrip voorlê aan ’n gevestigde uitgewery met die hoop dat hulle sal besluit om in jou as skrywer te belê. Indien jy by ’n gevestigde uitgewer aanvaar word, sal jy nie enige finansies tot die proses hoef by te dra nie. Die idee is dat jy tantième uit boekverkope sal verdien. Die uitgewer is die eienaar van materiaal wat hulle jou help skep het, soos die gedrukte uitgawe, die e-boek en oudio-weergawes van jou werk.
  1. Selfpublikasie (of onafhanklike publikasie)
Hierdie roete plaas die skrywer in volle beheer van die publikasieproses. Die stappe wat tydens selfpublikasie gevolg word, behoort identies te wees aan die stappe wat by ’n gevestigde uitgewery gevolg word. Indien jy selfpublikasie verkies, sal jy aanspreeklik wees vir alle kostes verbonde aan die publikasieproses, maar jy sal die eienaar van die volle outeursreg in die boek behou, en ook in enige ander materiaal wat in die proses geskep word.
  1. Selfpublikasie deur ’n kreatiewe uitgewer of kleiner uitgewers
Ek beskou Ns. Skrywershuis as ’n kreatiewe uitgewer en ek definieer dit soos volg: ’n Uitgewer wat kreatief bydra tot die publikasieproses, dieselfde optree en dienste bied as ’n tradisionele uitgewer, maar gefokus is om ’n skrywer van hulp te wees sonder selfverryking, daarom die proses bekostigbaar te maak en om die skrywer te bemark met alles in sy vermoë. ’n Kreatiewe Uitgewer het ’n duidelike visie. DIE WOLWE Wees versigtig vir skynuitgewers – jy staan jou outeursreg af en ontvang die minimum tantième vir jou harde werk. Jy word gekul deur groot bedrae te betaal! Daar is groot wolwe daar buite en ek deel gereeld met skrywers wat lang tane huil! Jy betaal NIE die volle bedrag nie – nóóit óóit nie! Dit is al klaar ’n teken van verneuk. Ek kan dit nie genoeg beklemtoon nie – wees uiters versigtig, wees paraat, wees oplettend – vra my eerder om alles na te gaan. Ek doen dit gratis en met die grootste liefde! Waarom selfpublikasie? Selfpublikasie plaas die skrywer in beheer van die publikasieproses. Die skrywer moet die relevante spesialiste vind om hulp te verleen tydens elke stap van die proses – van redigering na omslagontwerp na setwerk na verspreiding – en verseker dat dié kundiges se rekeninge betyds betaal word. Waarskuwing: dit is ’n tydsame proses en weereens dreig die kinders met die weeshuis en manlief wil die drankwinkel beroof. Dit is juis die visie van Ns. Skrywershuis om die skrywer wat selfpublikasie verkies, by te staan met hierdie dienste. Is jy moeg daarvan om afgekeur te word deur gevestigde uitgewerye? Wil jy volle eienaarskap van die outeursreg in jou werk behou? As jy instemmend knik oor hierdie twee vrae, is selfpublikasie net die ding vir jou. Die voordele
  1. Die skrywer besit alle materiaal en outeursreg. Van die omslagontwerp tot die drukgereed-lêers en die filmregte wat daardie lokettreffer tot gevolg gaan hê: dit behoort alles aan jou. Indien jy wel van kleiner uitgewer gebruik maak, mag hierdie voordeel wegval. Sommige kleiner uitgewers verlang dat jy ’n kontrak teken.
Ns. Skrywershuis ontneem jou nie van jou outeursreg nie.
  1. Die skrywer se tantième word vermeerder. Selfgepubliseerde skrywers wat hul boeke by Ns. Skrywershuis publiseer, ontvang 70% tantième in vergelyking met die ongeveer 10% tot 15% via tradisionele uitgewers.
  2. Die skrywer is ten volle in beheer – selfs oor die finansiële uitgawes. By Ns. Skrywershuis kan jy reëlings tref om jou van hulp te wees om die geld-juk ligter te maak. Ons almal probeer kop bo water te hou!
  3. Die tydlyn voor publikasie is aansienlik korter.
  4. Niemand sal jou vertel dat jou werk nie goed genoeg is om te publiseer nie – ongelukkig. Skynuitgewers verwelkom enige manuskrip en die teksversorging is nie van die beste gehalte nie. Onthou, jy mag dalk ’n foutlose manuskrip voorlê wat tussen ander swak boeke verkoop word. Jou reputasie lei daaronder – manlief en die kinders verander hulle van en die hond trek bure toe.
Ns. Skrywershuis kritiseer of oordeel nie, maar gee jou eerder leiding ten opsigte van jou manuskrip. Ons publiseer nie ’n manuskrip wat nie professioneel geproeflees is nie. Nadele met voordele: Die bestuur van die publikasieproses kan intimiderend wees vir skrywers wat eintlik net wil skryf. Daarom is daar ’n kreatiewe uitgewer soos Ns. Skrywershuis wat die proses vir jou sal hanteer sonder die frustrasies en oponthoud – teen ’n minimale admin fooi en NIE kontrakgelde van duisende rande nie. Jy kan nie reken op die bemarkingshulpbronne en -netwerke van ’n gevestigde uitgewery nie, maar ’n kreatiewe uitgewer kan jou boek op platforms en webwerwe bemark waarop jy nie altyd toegaan het nie. Ns. Skrywershuis bied verskeie platforms waarop jou boek bemark sal word. Selfpublikasie het ’n slegte reputasie. Vermy ’n slegte reputasie! Een rede is die swak kwaliteit boeke wat self gepubliseer word, onprofessionele omslae, swak gehalte skryfwerk en onversorgde manuskripte. Die grootste redes hiervoor is die kostebesparing wat tipies tydens die produksieproses gedoen word. Te veel skrywers verkies om nie vir ’n redigeringsproses te betaal nie omdat hulle onder die indruk is dat dit voldoende is om die teks self te redigeer. (Wenk: dit is nie). Indien jy die goedkoop weg wil volg, skaar jouself dan by ’n goedkoop naam. Ns. Skrywershuis bied hierdie diens aan en stel dit as ’n vereiste voor publikasie. Waarom? Jou naam is op die spel. Indien ons ’n swak boek vol foute publiseer, sal jy nooit weer ’n boek kan verkoop nie – en – ons as uitgewer se naam lei ook daaronder. Waar begin ek?            Die selfpublikasieproses begin sodra jy ’n eerste weergawe van jou manuskrip in Microsoft Word voltooi het.  Die proses lyk gewoonlik so:
  1. Teksredigering deur ’n professionele proefleser
  2. Omslagontwerp vir beide die gedrukte en e-boekuitgawe
  3. Setwerk van die teks van die gedrukte uitgawe (tipografie)
  4. Die plasing van jou boek by ons aanlyn boekwinkel
  5. Bemarking van jou boek
  6. Kwotasie vir drukwerk deur ons ondersteunende drukker
Die skrywer kan kies om kundiges op te spoor vir elk van hierdie stappe of die skrywer kan ’n kreatiewe uitgewer, soos Ns. Skrywershuis, nader om bystand deur die hele proses te bied – en deurlopend te verduidelik wat verwag kan word en ’n seepgladde proses verseker. Vrae en antwoord V: Is selfpublikasie ’n duur proses? A: Nee – hangende wie jy nader. Maak deeglik seker wat ’n uitgewer van jou verlang. Stappe soos redigering en omslagontwerp gaan met aansienlike koste gepaard, maar Ns. Skrywershuis vra minimale koste – onthou, die gaan oor jóú te help. As ’n mens dit egter nie doen nie, mag jou boek as’t ware na die agterste rakke van ’n besige boekwinkel geskuif word – wat die kanse om gesogte topverkoper-status te bereik, verskraal. Daar is ’n Engelse spreekwoord: Don’t settle for less. Net soos wat ’n mens die beste vir jou man, vrou en kinders verlang, so verlang jy ook die beste vir jouself. Moenie jouself afskeep nie, jy verdien ook die beste. DIE STIGMA VAN SELFPUBLIKASIE Ek steek my kop in ’n byenes, maar as ek dit nie doen nie, wie sal? Ons moet die waarheid in die oog staar, erken ons het fouteer – alleenlik dán kan mens ’n oplossing vind. Nico Schamrel. Daar is heelwat lesers wat teen selfpublikasie gekant is, want die noodsaaklike inligting en leiding word nie aldag vir die selfpubliserende skrywer of digter beskikbaar gestel nie. Die sonde lê hier: Meeste skrywers en/of digters volg nie die korrekte roete van professionele proeflees en taalversorging nie. Die hoofrede – dit kos geld en skrywers dink hulle kan dit self doen. ’n Speltoetser is nie ’n teksredigeerder nie! Baie drukkerye gebruik selfaangestelde proeflesers, wat geen taalkennis agter hulle name het nie, spelfoute word (dalk) gewysig, maar die taalversorging gaan verlore. Die eindproduk beskik ook nie oor die volle potensiaal nie, want die teks word nie behoorlik nagegaan nie en ’n in diepte kyk na die inhoud ontbreek. Die detail in verhale word oorgesien en ’n gebrek in kwaliteit staan uit soos ’n seer vinger. Hierdie swak lig waarin selfpublikasie gesien word, is deur skrywers/digters sélf geskep. Ons kan niemand anders daarvoor blameer nie. Selfpubliseerders wou nog altyd die goedkoop en maklike pad kies, maar het nie aan die nadraai gedink nie. Swak boeke is gepubliseer deur skrywers, asook deur kleiner uitgewers – gevolglik het ’n stigma ontstaan dat selfgepubliseerde boeke nie goeie kwaliteit is nie. Hierdie stigma is ook deur jou kleiner uitgewer aangewakker deur alles moontlik te aanvaar. Dit gaan immers oor besigheid en soos die Engelse sê: Business is business. Deels is dit ook deur drukkers en uitgewers aangewakker deur die selfpubliseerder onder die wanindruk te plaas dat selfpublikasie goedkoop en maklik is. Skrywers/digters is met heuning om die mond gelok met sinvolle beloftes, maar die kwaliteit het ontbreek (en ontbreek steeds). Skrywers is so ingenome om hulle publikasie te sien dat hulle verby die kwaliteit sien. Hulle is tevrede met mediokere omslae en so-so bemarking.  Solank hulle kan sê hulle het ’n boek gepubliseer is die Kaap Hollands. Deur tevrede te wees met tweederangse diens, skep ons hierdie onnodige en oorbodige stigma van selfpublikasie. Ons voer hierdie wanindruk deur alles te aanvaar en doen soveel skade aan die skrywers/digters wat kwaliteit lewer. ’n Mens kan net die stigma-kiem smoor as almal saamstaan. Persoonlik het ek baie respek vir ’n skrywer wat die moeite doen om sy werk professioneel te laat proeflees. Dit wys op ’n trotsheid – nie net vir sy/haar eie werk nie, maar ook vir sy /haar taal. ONS SIT MET ’N DILEMMA Hoe kan ons hierdie stigma smoor?
  1. As skrywers kan ons ’n reuse bydrae lewer deur van professionele teksversorgers gebruik te maak en werk van minderwaardige gehalte sodoende te vermy. Teksredigering is wel ’n tydrowende proses, maar die eindresultate sal jou trots maak op jou werk en ’n welverdiende positiewe indruk gee oor jou as skrywer. Dit kan egter ook een van die duurste aspekte wees, en juis daarom vermy baie selfpubliserende skrywers hierdie proses en dra sodoende by tot die ongewenste stigma van selfpublikasie.
  2. Op te hou dink dat selfpublikasie is maklik, gratis en te verwag dat dit goedkoop móét wees. Niks in die lewe is goedkoop nie en dit wat goedkoop is, ís goedkoop. Jy kry waarvoor jy betaal. Spaar eerder of maak ’n reëling wat jou en verskaffer se sak sal pas. Weet jy hoe goed voel jy wanneer jou manuskrip topgehalte is? Daardie trotse gevoel kan niemand van jou ontneem nie.
  3. Om ons uitgewer beter te kies.
  4. Doen navraag oor wie die proeflesers is en oor watter kwalifikasies hulle beskik.
  5. Maak dit gewoonte om jou Professionele Redigeerde Manuskrip te merk as: PRM (wanneer jy jou boek bemark). Indien jy dit doen, sal die woord vinnig versprei, maar moenie die leser/koper verlei met valse inligting nie. Dit sal jou duur te staan kom en jy sal ’n slegte naam onder die eerlike skrywers/teksredigeerders kry.
  6. Koop net boeke wat professioneel geredigeer is. Vra voor jy aankope doen – dit is jóú reg, jóú geld.
Goedkoop selfpubliseer is duur selfpubliseer aan die einde van die dag, en jou naam kan groot skade ly. Indien ’n uitgewers dus aandring op/of professionele teksredigering voorstel, wees dan verseker dat daardie uitgewer in jou belang optree – solank daardie diens professioneel is! Daar is nie ’n kortpad nie. Die kortpad neem jou na ’n ondergang. As jy raad nodig het, klop gerus aan by jou SKRYWERSHUIS: e-posadres: info@nshuis.co.za.